اثرات متقابل نفت خام و شکل های مختلف نیتروژن بر تنفس و بیوماس میکروبی و فعالیت آنزیمی خاک های رسی و شنی

هدف این پژوهش بررسی اثر مصرف همزمان نفت خام و شکل های مختلف نیتروژن بر تنفس خاک، کربن بیوماس میکروبی و فعالیت برخی آنزیم ها در دو خاک شنی و رسی به طور جداگانه بود. آزمایش ها به صورت فاکتوریل 4×3 در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار و در شرایط آزمایشگاهی در هر دو خاک اجرا شد. برای این منظور، ابتدا نمونه های خاک رسی و شنی توسط سطوح صفر، 5 و %10 نفت خام آلوده شده و سپس از نمک های نیتروژن دار نیترات پتاسیم، کلرید آمونیوم و مخلوطی از این دو استفاده گردید. نتایج نشان داد در خاک شنی با افزایش سطح نفت خام از صفر به ?5 و ?10، میزان معدنی شدن کربن افزایش یافت. افزودن همزمان نفت خام و نیتروژن به این خاک سبب گردید تیمار nh4 و سطح ?10 نفت خام بیشترین میزان معدنی شدن کربن را به خود اختصاص دهد. در تمام تیمارهای نیتروژن خاک شنی به جز تیمار no3 و سطح ?10، سطوح نفت خام سبب افزایش فعالیت آریل سولفاتاز شدند. همچنین تیمار خاک شنی با نیتروژن و نفت خام سبب افزایش فعالیت اوره آز و فسفاتاز قلیایی گردید اما فعالیت آنزیم ساکاراز بسیار متغیر بود. نتایج این تحقیق نشان داد افزودن هم زمان نیتروژن و نفت خام به خاک رسی بر میزان تنفس میکروبی اثر معنی دار نداشت؛ در حالی که تمام تیمارهای نیتروژن به همراه سطح بالای نفت خام (?10) سبب افزایش کربن بیوماس میکروبی در این خاک شدند؛ فعالیت آنزیم ها در تیمارهای مختلف نیتروژن خاک رسی اغلب در سطح ?5 نفت خام کاهش و در سطح ?10 افزایش داشته است. آنزیم آریل سولفاتاز در تمام تیمارهای نیتروژن و سطح ?5 نفت خام خاک رسی کاهش یافت در حالی که در سطح ?10 فعالیت این آنزیم تنها در تیمار no3 کاهش پیدا کرد. فعالیت آنزیم اوره آز در تمام تیمارهای نیتروژن و سطوح نفت خام به استثنای تیمار nh4 و سطح ?5 نفت خام در این خاک افزایش معنی دار نشان داد. سطح ?10 نفت خام و تیمارهای نیتروژن سبب افزایش فعالیت ساکاراز شدند اما تنها تیمارهای بدون نیتروژن و no3 به همراه سطح ?5 نفت خام فعالیت این آنزیم را افزایش دادند. فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی در تیمارهای no3 و سطح 5 و ?10 نفت خام و تیمار nh4 و سطح ?10 در خاک رسی افزایش و در سایر تیمارها کاهش یافت. به طور خلاصه، آلوده شدن خاک به نفت خام برخی شاخص های زیستی را افزایش و برخی دیگر را کاهش می دهد که به نوع بافت خاک، شکل نیتروژن، غلظت نفت خام و نوع شاخص زیستی بستگی دارد. نفت خام به علت غنی بودن از نظر کربن و سایر عناصر غذایی از یک سو سبب تحریک فعالیت میکروبی می شود و از سوی دیگر به علت داشتن ترکیبات و عناصر سمی اثر بازدارندگی بر رشد و فعالیت میکروبی و آنزیمی خاک دارد. با این حال، کاربرد نیتروژن در خاک های آلوده به نفت خام در اکثر موارد سبب بهبود فعالیت میکروبی و آنزیمی احتمالاً از طریق تعدیل نسبت c:n خاک های آلوده می شود. موثرترین شکل نیتروژن در تحریک و بهبود فعالیت میکروبی و آنزیمی در خاک شنی، nh4 و در خاک رسی no3 است که این، نقش ویژگی خاک های مختلف را در تأمین نیازهای تغذیه ای ریزجانداران به اثبات می رساند.